Tiroid Kanserinde Genetiğin Rolü Ne Zamandır Biliniyor?

Tiroid kanserinde genetiğin rolü ne zamandır biliniyor?

Yaklaşık 20 yıldan beri tiroid kanserinin ailevi formlarında örneğin medüller kanserler veya daha az olarak ailevi papiller kanserler gibi bilinmektedir. 1994 yılında tanımlanan ret onkogeninin medüller tip ailevi tiroid kanserlerinden sorumlu olduğu ortaya konmuştur. 1997 yılından beri bu gen mutasyonunu taşıyan kişilerin birinci derece yakınları bu geni taşıyıp taşımadığının saptanması açısından taranmaktadır. Çünkü bu mutasyonlu geni taşıyanların % 50 oranında bunu iletme olasılığı olduğu gibi eğer taşıyıcı ise % 100 medüller tiroid kanseri gelişecektir. Diğer tarafdan bu taramanın amacı bozuk geni taşıyanlara kanser gelişmeden koruyucu ameliyatı uygulamaktır.

Her tiroid kanseri olanın ailesine bakılmalı mı? Hepsinin genetik test yaptırması şart mı?

Tiroid kanseri olanların ailesine bakılmalıdır. Ancak papiller tip tiroid kanserlerinin ailevi olma olasılığı % 10 iken medüller tip tiroid kanseri olanların ailevi olma olasılığı % 30 yani 3 misli fazladır. Ayrıca medüller tiroid kanserine yol açan gen tanımlanmıştır. Bu da eğer hastamız bu geni taşıyorsa ailenin diğer fertlerinin taranmasına olanak sağlar.

Tiroid kanserlerinin ne kadarı genetik?

Daha öncede belirttiğim gibi medüller tiroid kanseri olanların yaklaşık üçte biri ailevidir.

Cinsiyetle sıklık arasında bir ilişki var mı?

Cinsiyetle ailevi tiroid kanseri görülme olasılığı arasında cinsiyet açısından bir ilişki yoktur.

Akraba evlilikleri genetik tiroid kanseri riskini artırır mı?

Eğer akraba evliliklerinde aile bireyleri arasında medüller kanserden sorumlu bozuk geni taşıyan kişi varsa bunu kanseri aktarma olasılığı % 50 dir. Ancak bu bozuk geni yaşıyan iki kişi evlenirse o zaman % 100 kanseri iletme olasılığı belirir.

Tiroid kanseri olanların tüm birinci derece yakınlarına mı bakıyorsunuz?

Eğer medüller tiroid kanseri olan kişi nokta mutasyonu gösteren ret genini taşıyorsa bu artık ailevi medüller tiroid kanseridir. O zaman bu kişinin birinci derece akrabalarına yani anne, baba, kardeşler veya varsa çocuklarına bakılır.

Hangi genler sorumlu kanserden?

Tiroid medüller kanserinden sorumlu gen 10. Kromozomda yerleşmiş olan RET protoonkogenidir. RET geni insanda tirozi kinaz reseptörünü kodlar. Bu gende nokta mutasyonu dediğimiz bozukluklar sonucu farklı protein kodlanması tiroid medüller kanserine, bazende paratiroid bezinin hiperplazisine veya böbrek üstü bezlerinde tansiyon yükseltici tümörleri olan feokrokmositomalara neden olur. Multipl endokrin neoplazi sendromları dediğimiz klinik tablolar ortaya çıkarlar. Mutasyonlar sonucu aktive olan reseptör hücrelerde düzensiz büyümelere yol açar.

Genetik test için numune nasıl alınıyor?

RET genetik analizi için 5 ml lik alınan kan numunesi

Test Türkiye’de mi yapılıyor? Ne kadar zamanda sonuç geliyor?

Test ülkemizde yapılmaktadır. Kısa sürede 1-2 hafta gibi sonuç alınmaktadır.

Testin ortaya çıkardığı risk ne kadar? Pozitif çıkan herkese koruyucu cerrahi mi öneriyorsunuz?

Eğer bir kişi medüller kansere yol açan ret geni mutasyonu taşıyıcısi ise o kişide % 100 görülecek olan medüller tiroid kanseridir. Bazı mutasyonlar MEN 2B diye tanımlanan klinik tabloya yol açarki bunu taşıyan çocukda daha ilk dekadda 10 yaşını doldurmadan medüller kanserin agressif formu görülür. Daha yumuşak formlarında daha ileri yaşlarda olmak üzere mutlaka medüller tiroid kanseri gelişir.

Test pozitif çıkan kişi mutasyonun cinsine göre örneğin agressif formda 1 yaşında veya daha az agressif olan formlarında 5-6 yaşına kadar beklendikten sonra ama mutlaka koruyucu total tiroidektomi ameliaytı uygulanır. Burada amaç medüller kanserin gelişeceği hedef organ olan tiroid bezinde daha kanser gelişmeden bezin alınmasıdır. Daha ileri yaşlarda bu tip mutasyon saptanmışsa hemen koruyucu total tiroidektomi uygulanır. Bugün EUROMEN diye tanımlanan Avrupadaki merkezde ameliyat edilmiş 600 e yakın bu gen mutasyonuna sahib çocuk bulunmaktadır. Ülkemizde 1997 beri tarafımdan bu gen mutasyonunu taşıyan 20 ye yakın çocuğumuza koruyucu total tiroidektomi uygulanmıştır. Bütün hepsi sağlıklı yaşamlarını sürdürmektedir.

Genetik risk çıkanların daha sık takip edilmesi yetmiyor mu?

Genetik risk çıkanlar yakın takip edilirler. En azından ailevi sendromların diğer eşlik edebilecek hastalıklarının görülme olasılığını göz önünde bulundurmak gerekir örneğin % 15- 30 oranında rastlanan paratiroid bezi hastalığı veya % 50 oranında rastlanan böbreküstü bezinin tansiyon yükselten feokromositomaları için. Medüller tiroid kanseri için koruyucu total tiroidektomi uygulanan hastalarda nüks görülmemiştir.

Cerrahi uygulanan hastalar hayatlarına nasıl devam ediyorlar? Takviyeler, taramalar vs.

Cerrahi uygulanan hastalara ömür boyu tiroid hormonu verilmektedir. Ayrıca hastalığın nüksünü belirleme anlamında zaman zaman boyun ultrasonografileri veya kanda medüller tiroid kanserine özgü hormon olan kalsitonin değerlerinin ölçümleri yapılmaktadır. Bu hormonda olan yükselmeler hastalığın nüksünü işaret eder.